Sağlıklı yetişkin modu her zaman ortaya çıkmaz. Mutlu, disiplinli, şımarmadan akıcı bir çocukluk yaşamış bireylerde bu mod daha sık ortaya çıkar. Çocukluğunda zorbalık görmüş, şımarık ve disiplinsiz büyümüş olanlar için ortaya çok az çıkacaktır.
Buna rağmen daha çok ortaya çıkarılması için belli yöntemler vardır. Özellikle öfke, karar, aşırı mutluluk, aşırı istek/talep durumları içerisinde yani uç duygulardayken bu modu aktif etmek için “Sağlıklı yetişkin modunun bu süreçte nasıl davranacağını” düşünmek gerekmektedir.
Bunu yapmak için de bu modu iyi tanımak ve davranışlarımız üzerinde nasıl etkiler gösterdiğini iyi anlamak gerekecektir. Bir süper kahraman gibi hayal etmek yerine o modun yine bizim bir davranış biçimimiz olduğunu anlamamız gerekmektedir. Bizi diğer modlarda tepkiler vermemize neden olan olayları tespit etmek de bu aşamada önemli olacaktır.
İçimizdeki incinmiş çocuk modunda sakladığımız ve açığa çıkarmaktan kaçındığımız bir modu “senin bu konuda başarısızsın” gibi söylemler karşısında aşırı bir öfke ile korumaya çalışabiliriz. Bu ikazlar hakaret ve küfür içererek dahi gelebilir. Buna karşı öfkemiz ilk başta haklı gibi görünse de daha aklı selim bir şekilde değerlendirebileceğimiz ve tepki verebileceğimiz yüzlerce yol vardır. Hatta sağlıklı yetişkin modunu bu durumlarda devreye sokmak sert tepkiler verecek kişilerin de düzelmesine fayda sağlayabilecek, onları da sağlıklı yetişkin modlarına itecektir.
Sonuç olarak bu modun devreye sokulması haklarımızın gasp edilmesini, taleplerimizin red edilmesini veya acziyetimizi ortaya çıkarmaya sebep olmaz. Her şeyden önce bu gibi korkulardan arınmak gerekmektedir. Aksine bu mod diğer modlar ile işbirliği yapar ve sakince üstesinden gelmemizi sağlar.
Bulunmak zorunda kaldığımız bir ortamda, örneğin bir iş ortamında mobinge maruz kaldığımızda içimizde önce incinmiş çocuk modu sonra kızgın çocuk modu devreye giriyor. Ancak bununla mücadele eden ve kavgadan, kargaşadan kaçıp sabır ve duruma/kişiye yönelik yapıcı yöntemler geliştiren sağlıklı yetişkin modu oluyor. Bu durumda sorunlarla baş etmek yerine kaçmaya çalışan, mesela bu durumdan direkt olarak kaçıp akşam tıka basa sağlıksız yiyecekler yeyip, aşırı sigara / alkol içip sağlık sorunları yaşatabilen kopuk korungan mod oluyor. Sorunlardan baş etmeyi değil, sorunlardan kaçmayı yaratıyor. Burada kaçınma için daha sağlıklı ve faydalı yollar bularak o modu doyurabileceğimiz gibi hızlıca sağlıklı yetişkin moduna çıkmayı sağlayabiliriz.
Bu tip modlarda başa çıkma kartları hazırlamak da iyi bir yöntem sayılabilir. Bu kartlar öfkeliyken, kızgınken vs değil daha çok sağlıklı yetişkin modundayken hazırlanmalı yoksa cezalandırıcı modda hazırlanmış olabilirler. Gerçekçi hedefler koyarak hem incinmiş tarafı teselli edecek hem de düzeltecek yollar bulunmalı. Mesela alkol içenler için bu sınırlandırılabilir ve kendimizi nasıl biri olarak hayal ettiğimizi not almalıyız. Nasıl biri olmayı hayal ettiğimiz önemli. “Küfreden bir insan olmak istemiyorum, kızabilirim ancak bunu mantıklı olarak değerlendirmeliyim, tüm küfürlerimin yerine hay bin kunduz koyacağım”, “Sinirlendiğimde ağır yiyecekler değil yoğurt yiyeceğim”, “başarısız hissettiğimde alkol / sigara içmek yerine iyi bildiğim bir konuda küçük bir başarı sağlayacağım” gibi..
Mutluluk ve mutsuzluk durumunun ne ölçüde olduğu hakkında da farkındalık kazanmalıyız. Sürekli olarak mutlu hissetmek mümkün değil ve mutsuzluğun seviyesi normal olabilir. Buna dikkat etmeliyiz ve bunun salt mutsuzluk olmadığını anlamalıyız. Aşırı mutluluğun olmayışı anormal değildir.
Aynı zamanda gücümüzün sınırlarını bilmeliyiz. Programlarımızı daha gerçekçi yapmalıyız. Bu sağlıklı yetişkin modunda mümkün oluyor ancak diğer modlarda gerçekleştirilmesi çok zor programlar ve işler içerisine girebiliyoruz. Bunu yapamayınca da başarısız hissediyoruz. Denge ve ihtiyaçları göz önünde bulundurmalıyız.
Temel olarak sağlıklı yetişkin modunu daha aktif hale getirmek için temel olarak içimizde sıklıkla yükselen modu yakalamalıyız. En sık uyanan modumuzu bulup, nerelerde uyandığını tespit etmeliyiz. Buralarda kendimize yetişkin modunu açığa çıkartmak için diğer modların açılışlarını tespit ederek bunların farkındalığını kazanmalı ve hızlıca kapatmalıyız. Önce alışkanlığı kazanıyor, bir süre sonra tamamen hiç açılmamasını sağlayabiliyoruz.
