Test etmeniz gereken demo projeniz tarafınıza ulaştı. Bu demo adresinden veya dosyalarından projeyi nasıl değerlendireceğinize bakalım. Birçok farklı türde proje demo aşaması olabilir.
Tüm web sitesi, mobil uygulama, oyun programlama, masaüstü yazılım ve gömülü yazılım projelerinde demolar hemen hemen aynı mantıkla sunulur. Burada bilmeniz gereken ilk konu hemen hemen tüm içeriklerin ve görsellerin örnek olarak (dummy data) eklendiğidir. Gerçek içerikler ise yayın aşamasından hemen önce eklenir. Gerçek içerikler anlaştığınız sözleşmeye göre sizin tarafınızdan veya çalıştığınız kişi-ajans tarafından eklenecektir.
Çoğu zaman içeriklerde aşağıdaki gibi latince bir yazı görürsünüz. Bu yazı gazetecilik, matbaa ve yazılım alanında örnek yazı olarak aktif kullanılır. Farklı kelime, yazı satırı ve paragraf uzunluklarını içerisinde barındırdığı için demolarda iyi bir seçenektir;
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Vestibulum ut facilisis sem, id ullamcorper diam. Sed volutpat libero est, non auctor risus cursus ut.
Tüm aşamalarda projenizdeki hataları ve özellik taleplerinizi (revize) ayırmalısınız. İleteceğiniz revizeler eğer sözleşmenizde yoksa uygulanabilirliği değerlendirilecek ve ek ücret hesaplanacaktır. Bunları çalıştığınız şirket-kişi ayırabilmektedir ancak kendiniz ayrıştırırsanız süreç daha hızlı ve net ilerleyecektir.
Hata raporlarınızı ve özellik taleplerinizi madde madde kısa başlıklarla yazın. Yeterince anlaşılır değil veya kompleks görünüyorsa bu başlıkların altına açıklamalar ekleyin.
Demo türlerinden spesifik olanları göz ardı edeceğiz. Geriye kalan temel aşamaları şöyle kategorize edebiliriz;
- Projenin taslak aşaması (Wireframe / Sketch / Prototype)
- Tasarım aşaması (Görsel Dizayn)
- Frontend (UI-UX) sayfa dökümleri aşaması
- Yazılım geliştirme aşaması (Backend)
Taslak Demosu (Wireframe)
Eğer kapsamlı bir saas, oyun, app projeniz varsa bu aşama ile başlarsınız. Bu projenizin detaylı iş planı yazı veya diyagramlar ile proje analizi çıktıktan sonra üretilir. Bu aşamada projenizin tasarımda nasıl konumlandıracağı görsel olarak basit çizgilerle oluşturulur. Kısaca neyin nerede olduğunu bu aşamada belirlersiniz.
Bu demo bir tasarım değildir. Renkler ve görseller bu aşamada sunulmaz. Renklendirmeler ve örnek görseller bulunsa da bunlar opsiyoneldir ve daha somut bir taslak sunumu amacıyla yapılır. Amaç burada tasarım ortaya çıkarmak değil, tasarımın ana hatlarını belirlemektir. Beklentiniz kullanım kolaylığı, kullanıcı deneyimi, özelliklere erişim hakkında olmalı.
Örneğin bir iletişim butonunuz var ve sayfanın en altında değilde en üstünde olması gerektiğini burada belirlersiniz. Projenizin potansiyel kullanıcılarının iletişim kurması diğer özelliklerden daha önemli ise bu adımda ön plana çıkmasını sağlayabilirsiniz.
Her ne kadar basit çizgilerle oluşsa da bu demo'da çok uzun soluklu ve yorucu bir süreç ortaya çıkarır. Özellik kararları burada somutlaşır, değiştirilir, netleşir. Kompleks projelerde iş akışını kolaylaştırmak için ilk bu aşamada çalışma yapılır. Bu demo'yu incelerken konumsal ve kullanıcı deneyimi ile ilgili noktaları tamamen netleştirmelisiniz.
Tasarım aşamasında tasarım konseptini bozabileceği, zorluklar çıkaracağı ve proje sürecini uzatabileceği için konumları burada net olarak belirtmeniz faydalı olacaktır.
Tasarım Demosu
Bu aşamada projenizin tasarım konsepti yaratılır. Renkler, gölgelendirmeler, kenar çizgileri, boşluklar ve benzerleri tasarım prensiplerine göre ayarlanır. Küçük ve orta ölçekli projeler genellikle ilk olarak bu aşamadan başlar. Wireframe hazırlanması bu ölçekte projeler için fayda sağlamaktan çok vakit kaybettirecektir.
Bu türden bir demo da kullanıcı etkileşimli değildir. Figma, Photoshop gibi tasarım araçları ile hazırlanıp jpg, png, webp gibi formatlarda size ulaştırılır. Herhangi bir efekt, kullanıcı etkileişimi, form gönderimi ve benzeri yoktur.
Projenin tasarım konseptini ve konumlandırmaları burada onaylarsınız. Proje tamamen bittiğinde tam olarak nasıl görüneceğini burada görürsünüz. Frontend-Backend aşamalarına geçmeden önce bu konulardan emin olup onaylamanız gerekmektedir.
Yazılım süreci projenin en soyut geliştirme alanı olduğundan dolayı isteyeceğiniz her ek revize proje sürecini normalden çok daha fazla uzatacaktır. Yazılım ekipleri mevcut tasarıma bakarak soyut bağlantıları olan bir plan dahilinde hareket ederler. Kimi özellikleri eklemek için başlangıçta çeşitli bağımlılıklar eklerler ve çeşitli eklentiler seçerler. Bu planın içerisine onaylanmış tasarımda ve yazılım brieflerinizde olmayan ek bir iş girdiğinde bu eklentileri, bağımlıkları tamamen sistemden silmek zorunda kalabilirler. Nitekim istediğiniz revizeyi karşılayacak noktaya doğru değil farklı bir kapsamda geliştirilmiş bir eklenti kurulmuş olabilir. Projenin genel ihtiyaçlarını karşılıyor ancak spesifik revizeleri karşılamıyor olabilir. Erken optimizasyon yapılmaması ve gereksiz performans sorunları oluşturmamak için bu yazılım geliştirici tarafından verilen doğru bir karardır.
Tüm bu sebeplerden dolayı iş sözleşmenize uygun olarak tasarım demonuzun tamamlandığına emin olup onay vermeniz gerekmektedir.
Ön-Yüz Demosu (Front-end - UI/UX)
Projeniz artık bir tarayıcıda, masaüstünüzde ya da mobilinizde ilk etkileşimleri test edebileceğiniz aşamaya geldi. Burada projenin özelliklerine mouse veya dokunmatik ile basarak, üzerine gelerek deneyimleyebilirsiniz.
Bu aşamada form alanları, yönetim paneli işlemleri, sunucudan getirilecek dinamik veriler ve benzerleri bulunmayacaklardır. Sizler kullanıcının projenizle etkileşime geçeceği web tarayıcısı gibi ortamlarda projenizi test edeceksiniz.
Bu aşamada yapmanız gereken testlere değinelim..
Farklı platform veya tarayıcılarda nasıl göründüğü
Projeniz web için ise chrome, firefox, edge, safari gibi tarayıcılarda nasıl göründüğünü kontrol etmeniz gerekir. Farklı tarayıcılarda sorunlar varsa bunu yazılım geliştiricilere raporlamalısınız.
Projeniz kurulum gerektiren bir proje ise bunun sözleşmede talep ettiğiniz platformlarda da nasıl çalıştığını ayrı ayrı test etmeniz gerekmektedir. Örneğin windows için geliştirilen bir projenin mac üzerinde de etkin bir şekilde çalışmasını isteyebilirsiniz.
Farklı ekran boyutlarında nasıl göründüğü
Projeniz internet ortamında veya kurulum gerektiren herhangi bir ortamda çalışırken kullanıcılarınız farklı ekran boyutlarında projenizi nasıl göreceği önemlidir. Sayfalarda taşmalar var mı? Scrollbar olmaması gereken bir yerde var mı? Küçük bir ekranda gizlenmesi gereken bir özellik görünüyor mu? Hizalamalarda sorun var mı? Boşluklar, fontlar gereğinden büyük ya da küçük mü?
Yazılım Demosu / Dinamik Demo (Backend)
Statik içeriklerle hazırlanan demolardan sonra yönetilebilir, sunucu servisleriyle etkileşim kurabilir bir proje demosunu buradan inceleyebilirsiniz. Bu aşamada size genellikle içeriklerinizi ekleyip silebileceğiniz, kullanıcıları ve gelen formları inceleyebileceğiniz bir yönetim paneline erişim verilmiş olacak.
Burada testlerinizi şu şekilde gerçekleştirebilirsiniz;
- Formları ve arama kutusu gibi girdi alanlarını hatalı bir şekilde doldurun. Kullanıcı hatalarını simüle etmeniz ortaya çıkacak hataları doğru bir şekilde kullanıcıya aktarmanız için önemlidir.
- Yönetim panelinizin tüm alanlarını tek bir kullanıcıya vermeniz güvenlik sorunları veya insan hatalarına yol açabilir. Kullanıcı rollerini sınırlandırmayı inceleyin.
- Çok uzun ve çok kısa içerikler ekleyin. Sayfalarınızda içeriklerin bulunduğu alanların sınırlarını görün. Bu sınırları not alın. Sınırlandırılmaması gereken uzunlukta bir içerik alanı varsa burayı yazılımcılara raporlayın.
- Yönetim panelini burada deneyim kazanacak olan sizler kullanacağınız için burayı kullanıcı hataları için çok fazla test etmeniz gerekmemektedir. Burada ufak bir içerik hatası ile tüm sistemin erişilemez olmaması önemlidir. Bu nedenle küçük hatalar yapın ve projenizin ön-yüzünde ortaya çıkan hataların engellenmesini talep edin. Bazı içeriklerde hata yapmanız normal ve bunu yayındayken sonradan düzeltebilirsiniz. Burada içerik hatanızın tüm kullanıcıların projenize erişimi kesmesi normal olmayacaktır.
